गति लिँदै मनमोहन प्राविधिक विश्वविद्यालय

विराटनगर । कोशी प्रदेश सरकारले दक्ष प्राविधिक जनशक्त्ति उत्पादन गर्नका लागि प्रदेश सभाबाट स्वायत्त विधेयक पारित गराएर स्थापना गरेको देशकै पहिलो प्राविधिक विश्वविद्यालयले गति लिन थालेको छ ।
१६ असोज २०७६ मा उक्त्त ऐन प्रदेश प्रमुखबाट प्रमाणीकरण भएर राजपत्रमा प्रकाशित भएपछि मनमोहन विश्वविद्यालय कोशी प्रदेश सरकारकारको एक मात्र र देशकै पहिलो विश्वविद्यालय बन्न पुगेको थियो । विश्वविद्यालयको ऐन बनिसकेपछि मोरङको हात्तीमुढामा २०६५ देखी सञ्चालमा रहेको मनमोहन स्मृति प्रतिष्ठान अन्र्तगतको मनमोहन प्राविधिक शिक्षालय (पोलिटेक्निक) को अर्बौैको सम्पत्ती  जनशक्त्ति सहित मनमोहन प्रतिस्ठानले कोशी प्रदेश सरकारलाई हस्तान्तरण गरेको थियो  । त्यसपछि कोशी प्रदेशका मुख्यमन्त्री तथा मनमोहन विश्वविद्यालयका कुलपपछि अनि समाजिक विकासमन्त्री तथा सहकुलपतिले विश्वद्यिालयमा कार्यकारी उपकुलपति , रजिष्ट्रार नियुक्त्त गरेर विश्वविद्यालय सञ्चालन अगााडी बढाको हो  ।
दुई बर्ष कानुन , पाठयक्रम र संरचना निर्माणमा खर्च , तीन स्कुलमा दुई माष्टर्स र चार स्नातक तहको पढाई
देशकै पहिलो प्राविधिक विश्वविद्यालय भएपनि मनमोहन नियम , कानुन , आन्तरिक निर्देशिकाहरुमा शुन्य थियो । यसैगरि दुई बर्ष लगाएर विश्वविद्यालयले ८ नियमावली , ७ निर्देशिका निर्माण गरि आवश्यक अन्य दक्ष जनशक्त्तिहरु पनि नियुक्त्त गरयो । अहिले मनमोहनमा तीनवटा स्कुलहरु क्रमश स्कुल अफ ईन्जिनिनियरिङग , स्कुल अफ मेडिसिन एण्ड एलाइड हेल्थ साईन्सेज र स्कुल अफ साईन्स एण्ड टेक्नोलोजी अलग अलग सञ्चालनमा छन । स्नातक तहमा सिभिल ईन्जिनियरिङग , ईलेक्ट्रिक एण्ड ईलेक्ट्रिोनिक्स ईन्जिनियरिङग , स्नातक तहमा औषधी बिज्ञान – वि फर्मेसी) कक्षा र अस्पताल व्यवस्थापन तर्फ स्नातोकोत्तर कक्षा सञ्चालन गरिसकेको छ । यसैगरि अलग्गै ‘मनमोहन ईन्स्टिच्युट अफ ल’ स्थापना गरेर  यही पुसदेखी नेपालमै पहिलो पटक विविए एलएलबी र अपराध कानुनमा एएलएम (स्नातोकोत्तर) कक्षा पनि माघदेखी सुरु गर्दैछ ।
पिएचडी सम्म पढाउने दश बर्षे रणनीति
यसबाहेक कोशी प्रदेशको गौरब मानिएको मनमोहन प्राविधिक विश्वविद्यालयले अन्य धेरै बिषयमा स्नातकदेखी स्नातोकोत्तर हुदै पिएचडीसम्मको पठनपाठन गराउने लक्ष्य लिएर पाँच बर्षे र दश बर्षे रणनीति समेत तैयार गरिसकेको छ । छोटो समयमा स्थापना भएको यो विश्वविद्यालयले धेरै विदेशका चर्चित विश्वविद्यालययहरुसँग भगिनी सम्बन्ध पनि बनाइसकेको छ । र चाँडै दक्षिण एसियामा चिनिएको एक प्राविधिक विश्वविद्यालय बनाउने महान उद्देश्य पनि बोकेको छ ।
आफनै अनुसन्धान केन्द्र , वर्कशप र व्यावसायिक ल्यावहरु
हाल मनमोहनको आफनै अनुसन्धान केन्द्र स्थापना भैसकेको छ । जसमार्फत विभिन्न १५ भन्दा बढि महत्वपुर्ण अनुसन्धानहरु भैसकेका छन । यसैगरि विश्वविद्यालयको आफनै सेवा आयोग र परिक्षा नियन्त्रण कार्यालय स्थापना भैसकेका छन । सँगसगै सबै विषयका आधुनिक ल्याव र लाईब्रेरीहरु पनि छन । यसैगरि मनमोहनको आफनै ईन्जिनियरिङ बर्वशप र भौतिक सामग्री परिक्षण गराउने व्यवसायीक भौतिक ल्याब र पानी परिक्षण प्रयोगशाला पनि सञ्चालनमा आइसकेको छ । जसबाट बिद्यार्थीले ‘अर्न टु  लर्न’ सहयोग पुगिरेहको छ । मनमोहनले आफनो दश बर्षे योजना अनुसार १५ वटा बिषयमा स्नातक तह , १२ वटामा स्नाकोत्तर र ६ वटा विषयमा बिद्यावारिधी सञ्चालन गर्ने लक्ष्य लिएको छ । जसबाट हरेक बर्ष २३ सय ४३ जना विद्यार्थीहरु लावान्वित गराउने योजना बनाएको छ ।  यसका लागि विश्वविद्यालयको भावी दशबर्षे शैक्षिक कार्ययोजना र विभिन्न विषयका पाठ्यक्रमहरू तर्जूमा गरिसकिएको छ । पाँच बर्षे योजना अन्तर्गत २०७८–२०८२ सम्ममा ७ वटा स्नातक र ५ वटा स्नातकोत्तर विषयहरु सञ्चालन गर्नेछ । दोस्रो पाँच बर्षे योजना अन्तर्गत  २०८३–२०८७ सम्ममा ६ वटा कार्यक्रम, स्नातकोत्तर तहमा  ५ वटा विषयमा स्नातक र ५ वटामा  विधावारिधीको कक्षा सञ्चालन गरि विभिन्न २८ बिषयमा कुल  २८ सय ३१ जना विद्यार्थी दिक्षित गराउने लक्ष्य रहेको छ ।  
हाल मनमोहन प्राविधिक विश्वविद्यालयले प्रदेश सरकारको सिमिति बजेटमा पनि अलग्गै चारतले साईन्स ब्लक भवन , चारतले एप्लाईड एण्ड हेल्थ साईन्स भवन , स्कृल अफ ईन्जििनिरिंगको भवन निर्माण गराइसकेको छ । पाँच तले नयाँ प्रशासनिक भवन निर्माणको चरणमा छ । यसबाहेक ओखलढुंगामा अलग्गै तालिम केन्द्र निर्माण गरिरहेको छ भने विराटनगरको जतुवामा अस्पताल व्यवस्थास्थापन कलेज र शनिहाटमा मनमोहन ईन्स्टिच्युट अफ ल मार्फत कलेज स्थापाना गरेर विविए एलएलबी र एलएलएमको कक्षा पनि सुरु गर्दैछ ।
मुख्यमन्त्री हिक्मतकुमार कार्की भन्छन ः — अब बजेटको अभाव हुन दिने छैनौं
कोशी प्रदेशका मुख्यमन्त्री तथा मनमोहन विश्वविद्यालयका कुलपति हिक्मतकुमार कार्की स्थापनाको छोटो सयममै आफनो प्रदेशमा स्थापना भएको प्राविधिक विश्वविद्यालयले सन्तोषजनक लय समात्न सकेकोमा सन्तुष्टी व्यक्त्त गर्छन । उनले मनमोहनलाई प्रदेश सरकारले बिशेष बजेट उपलब्ध गराएर अब अझै गतिमा लाने आफुहरुको योजना रहेको बताए । कुलपति तथा मुख्यमन्त्री कार्कीले गत ३० भदौ २०८१मा चौथो  सम्पन्न मनमोहन विश्वविद्यालयको कार्यकारिणी सभामा मुख्य सचिव र सचिवहरुलाई निर्देशन दिदै भने , ‘यो हाम्रो गौरव मात्र नभएर हामीलाई दक्ष प्राविधिक जनशक्त्ति उत्पादन गर्ने विश्वविद्यालय पनि हो । यति प्रगतीले मात्र पुग्दैन अबदेखी कहिल्यै बजेटको कमी हुन नदिनु होला ।,’ मनमोहन प्रतिस्ठानसँग भएको सम्झौता अनुसार कोशी सरकारले ६० प्रतिशत विश्वविद्यालयमा रहेक बर्ष लगानी गर्नुपर्छ । तर हालसम्म कोशी सरकारले पुँजीगत र चालुगिर जम्मा १७ करोड भन्दा बढि बजेट दिन सकिरहेको छैन ।  
समाजिक विकास मन्त्रालयका उपसचिव भन्छन ः  मनमोहनलाई एउटा मन्त्रालय नै मानेर बजेट दिनुपर्छ
कोशी प्रदेशको समाजिक विकास मन्त्रालयमा रहेर स्थापना कालदेखी नै उक्त्त मन्त्रालय मार्फत शिक्षा विभागको नेतृत्व सम्हाल्दै आएका उपसचिव फणिन्द्र खत्री पनि कोशी प्रदेश सरकारले स्थापना गरेको मनमोहन प्राविधिक विश्वविद्यालयको प्रगती साह्रै थोरै बजेटमा पनि शुसासनमुखी  र सन्तुष्ट रहेको बताउँछन । उपसचिव खत्री भन्छन ,  हामीले मनमोहनलाई समाजिक विकास मन्त्रालयबाट नभै अलग्गै एउटा मन्त्रालय सरह नै मानेर बजेट उपलब्ध गराउन सकेमात्र विश्वविद्यालयले चाँडै आफनो रणनीति अनुसारको गति लिन सक्ने भन्दै सरकारका मन्त्रीहरुसँग अनुरोध गर्दै आएका छौ । उपसचिव खत्रीका अनुसार मनमोहनमा पहिलेदेखी नै भौतिक संरचना राम्रो भएकोले क्रमश प्रगती पनि धेरै राम्रो हुदै गएको बताउँछन । तर बजेट अभावमा अझै आवश्यक टेक्निकल जनशक्त्ति बढाउन भने बाधा पुगिरहेको छ । उपसचिव खत्री भन्छन , ‘बजेट कम भएपनि हामी आफनो उद्देश्यबाट विचलित भएका छैनौ नियमित अगाडी बढिरहेका छौ यो नै गतिको राम्रो सूचक हो ।’   
आफनै अर्बोको संरचना, थप संरचना धमाधम निर्माण हुदै
मनमोहन विश्वविद्यालय  मोरङको बुढीगंगा गाउँपालिका ४ स्थित हात्तीमुढा गाउँमा छ । यहाँ विश्वविद्यालयको २२ विगाहा क्षेत्रफलमाा फैलिएको आधुनिक भौतिक संरचना सहितको परिसर छ । आवश्यक अन्य संरचनाहरु धमाधम निर्माण पनि भैरहेका छन । यो विश्वविद्यालयका उपकुलपति कर्मठ युवा डा सुवासश्री पोखरेल छन । निरन्तर कामलाई प्राथमिकता दिने भिसी पोखरेलको नेतृत्वले नै विश्वविद्यालाई प्रदेश सरकारको सिमिति चासो र बजेटका वावजुद  पनि विभिन्न शैक्षिक कार्यक्रम र संरचनाहरु थप गरेर गति दिन सफल भएको हो । कोरियाबाट सूचनाप्रविधिमा विद्यावरिधि गरेका भिसी पोखरेल स्थानियबासी भएकोले र पहिले मनमोहन पोलिटेक्निकमा प्रचार्य भएर सफल नेतृत्व गरेर उचाई दिलाउन सफल व्यक्त्तित्व मात्र नभएर एउटा प्राविधिक शिक्षालयलाई विश्वविद्यालयमा रुपान्तरण गराउने गुमनाम सुत्रधार मध्येका एक अभियन्ता पनि हुन । हाल निरन्तर विश्वविद्यालयको हितका लागि लागिपरिरहेका उपकुलपति पोखरेल भन्छन , ‘मेरो चाहना मनमोहनलाई दक्षिण एसियामा चिनाएरै छाडने र विदेशी बिद्यार्थीहरु पनि आर्कषित गराउने भन्ने छ हेरौ कहिलेसम्म नेतृत्व पाईन्छ र कति सफल होइन्छ ?’
तर मनमोहनलाई आफनै शिक्षण अस्पतालको टडकारो खाँचो
यति धेरै सफा र प्रस्ट लक्ष्य लिएर रणनीति समेत बनाइसकेको कोशी प्रदेशकै गौरव भनिएको मनमोहन प्राविधिक विश्वविद्यालयसँग आफनै एउटा शिक्षण अस्पताल छैन । प्रदेश सरकारले अस्पताल हस्तान्तरण गर्न रुचि नदेखाउँदा स्वास्थ्यतर्फका धेरै प्राविधिक बिषयहरुको पठपनपाठन अलपत्र झै बनेको छ ।  यदी प्रदेश सरकारले अस्पताल प्रदान गरेमा मनमोहनले चाँडै प्राकृतिक चिकित्सा (न्याचुरोप्याथी) बिषयको स्नातोकोत्तर बिषयको पढाईसँगै  आँखा , ल्यावजाँच ,नर्सिंङगदेखी जनस्वास्थ्य लगायतका धेरै स्वास्थ्यका प्राविधिक विषयमा उच्च शिक्षा संचालन गराउन आफुहरु तयार रहेको उपकुलपति सुवासश्री पोखरेल बताउँछन । भन्छन  ‘मनमोहन प्राविधिक विश्वविद्यालय कुनै पार्टीको नभएर कोशी प्रदेश सरकारको आफनौ गौरब र सम्पत्ती हो । यहाँ मुख्यमन्त्री कुलपति र समाजिक विकास मन्त्री सहकुलपति हुन्छन र सबै पार्टीका सासद र जनप्रतिनिधि र नागरिक समाजका प्रतिनिधि सिनेट सदस्यहरु हुन्छ । यसैले यसको उन्नती प्रगतीबारे सबैले साझा हितले सोच्न जरुरी छ ।’